De kruisweg – in het Latijn Via Crucis of Via Dolorosa genoemd – is een weergave van de lijdensweg van Jezus Christus, zoals beschreven staat in de Bijbel. Het is Jezus’ lijdensgang vanaf zijn veroordeling door Pontius Pilatus tot aan zijn dood op Golgotha.
Ontstaan kruisweg
In de eerste eeuwen van onze jaartelling gingen veel pelgrims op weg naar Jeruzalem, om de weg te gaan die Jezus op zijn laatste levensdag heeft afgelegd. Het maken van een bedevaart naar Jeruzalem was echter alleen voor een beperkt aantal mensen mogelijk. Gaandeweg groeide daardoor het gebruik om de lijdensweg van Jezus in de eigen omgeving af te beelden. Bij kloosters en in kerken werden kruiswegen afgebeeld in de vorm van beeldengroepen, fresco’s of schilderijen. Zo kon men, door stil te staan bij elk van de afbeeldingen (statie), de lijdensweg van Jezus volgen.
Veertien staties
Aanvankelijk hield men zich in de vormgeving van de lijdensweg aan de verhalen van de Bijbel. Al snel werden ook staties toegevoegd die op overlevering berusten, zoals de val van Jezus, de ontmoeting van Maria met Jezus en het drogen van het gezicht van Jezus door Veronica.
Omdat het aantal afbeeldingen nogal varieerde, werd rond 1740 door Paus Clemens XII besloten dat een kruisweg uit veertien staties moest bestaan. Vanaf dat moment waren alle Rooms-katholieke kerken verplicht een kruisweg in of om hun kerk op te nemen.
| I | Jezus wordt ter dood veroordeeld | Matt. 27:1, Marcus 15:15
Lucas 23:25, Joh. 19:16 |
| II | Jezus neemt het kruis op zijn schouders | Joh. 19:17 |
| III | Jezus valt voor de eerste keer onder het kruis | Het evangelie verhaalt dat Jezus zijn kruis niet kon dragen |
| IV | Jezus ontmoet zijn moeder Maria | Het evangelie zegt dat Maria aanwezig was |
| V | Simon van Cyrene helpt het kruis te dragen | Matt. 27:32, Marcus 15:21
Lucas 23:26 |
| VI | Veronica droogt het gezicht van Jezus af | Niet in de evangeliën |
| VII | Jezus valt voor de tweede keer | Niet in het evangeliën |
| VIII | Jezus troost de wenende vrouwen | Lucas 23:28-31 |
| IX | Jezus valt voor derde keer | Niet in het evangeliën |
| X | Jezus wordt van zijn kleren beroofd | Het evangelie vertelt dat de soldaten zijn kleren tijdens de kruisiging verdeelden
Matt. 27:35, Marcus 15:24 Lucas 23:34, Joh. 19:23-24 |
| XI | Jezus wordt aan het kruis genageld | Marcus 15:24, Lucas 23:33
Joh. 19:18 |
| XII | Jezus sterft aan het kruis | Matt. 27:50, Marcus 15:37
Lucas 23:46, Joh. 19:30 |
| XIII | Jezus wordt van het kruis afgenomen | Lucas 23:53, Joh. 19:38 |
| XIV | Jezus wordt in het graf gelegd | Matt. 27:59-60, Marcus 15:46
Lucas 23:53, Joh. 19:42 |